“Кэнники сылларга дьон-сэргэ ортотугар идэни баһылаабыт эдэр ыччат наар куорат сиргэ талаһар, тыа сиригэр үлэлээбэт буолла” – диэн санаа бигэтик олохсуйда. Барытын биир халыыпка киллэрэн, ыччат тыаҕа олохсуйбат, үлэлээбэт диэн санааны сайҕыыр санаалаах Дьокуускайдаа5ы культура уонна искусство кыһатын 2015 сыллаахха  бутэрбит  выпускниктар үлэлэрин-хамнастарын, айар үлэҕэ маҥнайгы хардыыларын сиһилии билиһиннэрэргэ сананным.

2015 сыл бэс ыйыгар 11 ыччат, олортон 9 уол, 2 кыыс культурнай маассабай тэрээһиннэри, театрализованнай көрдөрүүлэри туруорааччы, тэрийээччи идэтин баһылаан Сахабыт сирин араас улуустарынан тарҕаммыттара.  Бу  болох  идэҕэ уһуйааччытта  –  Дьокуускайдаа5ы культура уонна искусство кыһатын баай үөрүйэхтээх уһуйааччыта, Саха Республикатын культуратын үтүөлээх үлэһитэ Ольга Аполлоновна Стручкова.

Үс сыл устата проектнай технологиянан үөрэммиттэрэ, ол эбэтэр тыа сирин культуратын кииннэригэр практиканы ааһыы, курсовой үлэлэри манна даҕатан оҥоруу, дипломнай туруоруулары барытын биир ситим быһыытынан тэҥҥэ дьүөрэлээн орто анал үөрэҕи бүтэрбиттэрэ. Үөрэнэр кэмнэригэр тыа сирин культурата тугунан тыынан олорорун үөрэтэр, билсэр сыаллаах “Дэриэбинэ уолаттара” туруоруунан, “Ийэ сүрэҕэ” куукуланан испиктээкилинэн, И. Гоголев – Кындыл “Аал уот” таһырдьа көрдөрүллэр испиктээкилинэн элбэхтик Саха сирин улуустарынан гастроллаабыттара. Бу барыта аныгы тыа сиригэр тус сыаллаан, салайынан үлэни таларга төһүү буолбута.

Кинилэр кимнээҕий?

Альберт Захаров – Томпо улууһун Мэҥэ-Алдан нэһилиэгин Н.И. Колодезников аатынан культура дьиэтин уус-уран саайааччытынан ананан үлэлиир. Нэһилиэккэ ыытыллар тэрээһиннэри саҥалыы тыыннаан тэрийэрин дьон-сэргэ бэлиэтиир. Кэрэ эйгэтигэр эр дьон аҕыйах. Оттомноох, олохтоох санаалаах, туруоруммут сыалын олоххо киллэрэргэ дьаныһан туран үлэлиир дьоҕурдаах, куурус старостата Альберт айар-тутар баҕалаах төрөөбүт нэһилиэгэр дьоһуннаахтык айар үлэтин саҕалаата.

Линда Сергучева – Мэҥэ Хаҥалас улууһун Хорообутуттан төрүттээх, айар куттаах Сергучевтар дьиэ кэргэн улахан кыыстара буолан отой оҕо эрдэҕиттэн кэрэ эйгэтигэр эриллэн, эмиэ Томпо улууһун Мэҥэ-Алданыгар П.П. Колодезников аатынан оҕо искусствотын оскуолатыгар уһуйааччынан үлэтин саҕалаата. Культура эйгэтигэр эттиин-хаанныын, өйдүүн-сүрэхтиин бэриммит киһи быhыытынан таһаарыылаахтык үлэлиир. Линда оннук дьоннортон биирдэстэрэ.
Елизавета Петрова – Чурапчы улууһуттан төрүттээх. Билигин эбии үөрэхтээһини дойду үрдүнэн өрө тутар кэмнэригэр, И.Е. Винокуров аатынан Хатыҥ Арыы орто оскуолатыгар театр куруһуогун уһуйааччытынан үлэлиир. Бэрт кылгас кэм иһигэр А.П. Чехов “Хамелеон” айымньытынан туруоруута 1 миэстэнэн биһирэммитэ саҥа саҕалаан эрэр үлэһиккэ төһүү буолар. Лиза маҥнай культура колледжыгар ырыаһыт идэтигэр үөрэнэн иһэн тэрийэр дьоҕурдааҕын бэлиэтээн тэрийээччи идэтигэр көспүтэ. Кырдьыга даҕаны, идэтин таба тайанан үөрэҕин түмүктээн үлэтин саҕалаата.

Николай Нестерев – Амма улууһун Бөтүҥ нэһилиэгин “Дьулуур” культура киинин режиссерунан ананан үлэлиир. “Төлөн” театр кэлэктиибин салайааччыта. Кэрэхсэбиллээҕэ диэн ордук ыччаты түмэн үлэлэтэр. Театр туруоруулара сэмэй ситиһиилэрдээх. Ол курдук, “Синяя птица” республикатааҕы театральнай коллективтары көрүү күрэһигэр “Бастыҥ актерскай кэлэктиип” анал аатынан биһирэммиттэрэ элбэҕи этэр.

Антон Алексеев, Максим Винокуров – иккиэн Үөһээ Бүлүү улууһуттан төрүттээх уолаттар. Хаһан да үктэммэтэх соҕуруулуу Саха сирэ диир, промышленнай куорат биир улахан тэрилтэтигэр Нерюнгритааҕы куукула уонна актер театрыгар артыыс быһыытынан айар үлэлэрин саҕалаатылар. Бу бэрт кылгас кэм иһигэр театр репертуарын толору баһылаан куукуланы хамсатарга, икки тылынан туруорууларга оонньуурга үөрүйэхтэннилэр. А.П. Чехов «Шутки в сторону», Р.Куни «Он, она, окно, покойник», «Түүл-бит оонньуута», “Тойтой Боотур”, “Маша и медведь”, “Песнь тундры”, “Букка”, “Дюймовочка”, “Аистенок и Пугало”, “Иванушкина дудочка” курдук бөдөҥ испиктээкиллэргэ оруоллары толороллор. Айар үлэлэрин бастакы хардыыларыгар «Сата» идэтийбит таһымнаах театрдар фестиваалларыгар кытыннылар.

Андрей Егоров – Мэҥэ Хаҥалас улууһун Аллараа Бэстээх сэлиэнньэтин элбэх өҥөнү оҥорор культура киинигэр режиссерунан үлэлиир. Бөдөҥ тэрээһиннэринэн Литература сылын түмүктээһини, Киинэ сылын арыйыыны ааттыахха сөп. “Объектив” диэн республикатааҕы тэттик киинэлэр фестиваалларын Андрей бэйэтэ иилээн-саҕалаан тэрийдэ. Киинэ устан холонор. Туйгуннук бүтэрбит устудьуон билиитин-көрүүтүн толору туһанан айымньылаахтык үлэлиирин биир идэлээхтэрэ хайгыыллар.

Сергей Павлов – Мэҥэ Хаҥалас улууһун Майа сэлиэньэтиттэн төрүттээх. Хаҥалас улууһун культураҕа уонна духуобунай сайдыыга салаатын культурнай маассабай тэрээһиннэр режиссердара. Ханнык да үлэттэн толлон турбат сытыы-хотуу, киириилээх-тахсыылаах үлэһит быһыытынан улуус бары тэрээһиннэрин туруорар. Маҥнайгы ситиһиитинэн Хаҥалас улууһугар «Тыгын сылын» аһыллыытын ааттыыр.

Петр Дьяконов – Чурапчы улуһун Чурапчы сэлиэнньэтин «Айыллаан» культура киинин специалиһа. Биир айар дьыл устата «Гэтсби» устудьуоннар күннэрин, “Сааскылаана – 2016” күрэһи, “Көмүс микрофон”, «Дуэт стар – 2016” курдук тэрээһиннэри туруоран бар дьон дьүүлүгэр таһаарда. Тус бэйэтин ситиһиитинэн “Миниистир” дьыалабыай оонньууга 3 миэстэнэн биһирэммитин этэр.

Николай Васильев – Мэцэ Хаҥалас улууһун 1 Тыллымы нэһилиэгин Аркадий Алексеев аатынан элбэх өҥөнү оҥорор культура киинин дириэктэринэн ананан үлэлээтэ. Россия армиятын кэккэтигэр сулууспалаан, кэргэннэнэн бэлиэр оннун-туойун булуммут эдэр киһи. Биллэн турар, саҥа үөрэҕи бүтэрбит киһиэхэ ылбычча культура тэрилтэтин салайар уустуктардаах буоларын өйдүүр. Маныаха төрөөбүт нэһилиэгин олохтоохторо күүс-көмө буолуохтарыгар эрэлэ муҥура суох.

Виктор Боронов –  Саха эстрадатыгар элбэх ырыаһыты бэлэхтээбит Бүлүү улууһун Тыымпы нэһилиэгиттэн төрүттээх. Үөрэҕин түмүктээн Бүлүү куоратын “Алгыс” культура киинигэр Бүлүүтээҕи народнай театрга режиссерунан үлэтин саҕалаата. Улуус киинигэр ыытыллар культурнай-маассабай тэрээһиннэри таһынан театрга “Приговор” испиктээкили бар дьон дьүүлүгэр таһаарда.

Оҕолорбутун кытта билигин кэпсэтиибитигэр, төрдүс кууруска үөрэнэ сылдьан Франция Париж куоратыгар театральнай фестиваалга кытта барар баҕа санаабытын, учууталбыт Ольга Аполлоновна үлэлээн, үөрэнэн баҕа санааны олоххо киллэрэр эһиги ис кыаххытыгар диэбитинии, атын дойду культуратын билсэргэ баҕа санаабыт туолбутун курдук, билигин олоххо баҕа санаабыт тыа сирэ бары өттүнэн сайдыылаах буоларыгар, «эдэр ыччат тыа сирин биһиги сайыннарыаҕыҥ!»диэн ыҥыраллар.

Көрбүккүт  курдук, 2015 сылга үөрэҕи бүтэрбит ыччаттар бары Сахабыт сирин улуустарынан үлэлии-хамсыы, айа-тута сылдьаллар. Билиҥҥи кэмҥэ орто анал үөрэхтээх киһи ирдэбилгэ эппиэттээбэтинэн ааҕыллар буолла. Манан сиэттэрэн бу оҕолор бары тутуспутунан Илин Сибиирдээҕи культура уонна искусство институтугар Улан-Удэ куоракка 3 кууруһу кэтэхтэн уорэнэн бүтэрэн кэллилэр. Кэрэхсэбиллээҕэ диэн бу оҕолор айанныыр, үөрэнэр ороскуоттарын нэһилиэк дьаһалталара төлөөн, тыа сиригэр идэтийбит таһымнаах үлэһит олохсуйарыгар олук буолаллар.

Бу маннык «орто анал үөрэх – үрдүк үөрэх» диэн бачыымы Дьокуускайдаа5ы культура уонна искусство колледжын дириэктэрэ Захар Никитин көтөҕөн, Улан-Удэлэри кытта сөбүлэҥ түһэрсиллэн, үрдүк анал үөрэҕи баһылыылларыгар кыах бэрилиннэ.

Онон Дьокуускайдаа5ы культура уонна искусство колледжын выпускниктара тутуспутунан тыа сирин культуратын эйгэтэ сайдарыгар сэмэй кылааттарын киллэрэллэр, айар үлэ эриирдэх-мускуурдаах, түһүүлээх-тахсыылаах аартыгынан айаннара саҕаланна. Эдэр дьоҥҥо ситиһиилэри баҕарабын.

Алексей Константинов,

Саха сиринээҕи культура

уонна искусство колледжын уһуйааччыта,

СР культуратын туйгуна